Viski (Whisky, whiskey)

Viski (Whisky, whiskey) 

Tahılların alkol fermantasyonu sonucu elde edilen mayşenin, hacmen en fazla %94,8 alkole kadar distile edilmesi suretiyle elde edilen, ahşap fıçılarda olgunlaştırılan, kehribar rengi ve genellikle %40-%45 alkol derecesinde şişelenen distile alkollü içki. AB mevzuatı uyarınca viskinin olgunlaştırma süresi, 700 litreden küçük fıçılarda en az üç yıldır. 

Ürünün adı İrlanda ve ABD'de whiskey, İskoçya ve Kanada'da whisky olarak kullanılır. Viski üretimine ilişkin ilk yazılı kayıt, İskoçya kraliyet hazinesine ait ve 1494 tarihlidir. İskoç viskisinin üretimi Büyük Britanya Viski Kanunu ile tanımlandığı gibi, AB mevzuatında da coğrafi işaret olarak korunmaktadır. 

Geleneksel İskoç malt viskisinin özelliği, arpadan malt elde edilmesi sırasında kavurma işleminin, yöreye özgü turba kömürü ile yapılması nedeniyle kazandığı tipik is kokusudur. Gerçi bugün İskoçya'da tahıl viskisi de üretilmektedir; ancak malt viskisinin anavatanı İskoçya ve İrlanda'dır. 

İrlanda viskilerinin farkı, turba kömürü ile kavurma işleminden gelen is kokusunun olmamasıdır. Meraklısına hitap eden viskiler, pot still denilen bakır imbiklerde, hammaddenin tat ve kokusunun korunması amacıyla hacmen en fazla %70 alkole kadar distile edilerek, geleneksel yöntemlerle üretilir ve en az 8-10 yıl eskitilerek şişelenir. Bu ürünlerin tadının ve aromasının hissedilebilmesi için sek içilmesi beklenir. 

ABD'de viski üretimi 18.yüzyılda başlamıştır. İlk kez Bourbon'da üretildiği için bu adı alan mısır viskisinin, daha sonra genel adı Bourbon olarak kalmıştır. ABD mevzuatına göre, viski üretiminde kullanılan mayşenin %51'i hangi tahıldan geliyorsa, viski o tahılın adıyla anılır. 

Kanada viski endüstrisi ise 19. yüzyılda kurulmuştur. Üretimde çavdar, mısır, buğday, arpa maltı kullanılır ve genellikle 6 yıl eskitilir. Viski terminolojisinin en sıcak kavramlarından biri, ahşap fıçıda eskitilirken buharlaşarak havaya karışan kısmı için kullanılan meleklerin payı tanımlamasıdır. 

Ayrıca viski etiketleri üzerinde görmeye alıştığımız tanımlamaların da kesin açıklamaları vardır: Single Malt Scotch Whisky tamamının adı etiketinde belirtilen damıtımevinde ve arpa maltından üretildiğini, Blended Pure Malt Whisky sadece arpa maltından üretilmiş viskilerin harmanlanmasıyla hazırlandığını, Single Grain Whisky tümüyle adı etiketinde belirtilen damıtımevinde ve buğday, mısır veya arpadan üretildiğini, Blended Scotch Whisky malt ve tahıl viskilerinin harmanlanmasıyla hazırlandığını ifade eder. 

Viski etiketinde eskitme yaşı belirtildiği takdirde, bu harmana giren en genç viskinin yaşı olmalıdır. Etikette hasat veya distilasyon yılı belirtildiği takdirde, viskinin tamamı aynı yıl distile edilmiş olmalıdır.

Harmanlanmış viskiler ve tahıl viskileri ile geleneksel malt viskisinin yoğun tat ve aromasına göre oldukça hafifleyen viskiler, soda ve buz ilavesi ile içilmekte; kokteyl karışımlarında kullanılmaktadır. 

Ülkemizde viski yapım denemelerine 1957'de Tekel Ankara Bira Fabrikası'nda başlanmış; olgunlaştırmaya alınan viskiler ilk kez 1963 yılında şişelenerek piyasaya verilmiştir. 

Ankara Viskisi markası ile uzun yıllar piyasaya sunulan yerli viskinin üretimine, Tekel'in özelleştirilmesini müteakip, 2007 yılında Ankara Bira Fabrikası'nın kapatılması ile son verilmiştir. FÜGEN BASMACI