Tütünün Tarihi

Tütünün Tarihi 

Osmanlı İmparatorluğu tütün ve ona eşlik eden ilk yasakla 17. yüzyılın başında tanıştı. Piyasaya giren bu yeni keyif verici nebatla ne yapacağını bilemeyen IV. Murat çareyi tütünü yasaklamakta buldu. 

IV. Murat'ın tütün iptilası nedeniyle sürgüne gönderdiği Bahai Efendi 1646'da şeyhülislam olur olmaz tütünü serbest bırakan fetvasıyla maceranın kaldığı yerden devam etmesine olanak verdi. 

İlk tütün ticaretini başlatan Osmanlı ise Mısır Valisi İbrahim Paşa idi. Tütünün sigara formunu kazanması da İbrahim Paşa'nın askerlerine nasip oldu. 

Akkâ Kalesi'nin Napolyon'un ordusunca kuşatma altında tutulduğu günlerde İbrahim Paşa askerlere moral olsun diye tütün ve nargile gönderdi. Ne var ki nargileler bombardımanda parçalandı. 

Askerler tüfek fişeklerinde kullanılan kâğıda tütün sararak bir bakıma sigarayı icat etmiş oldular. 

1853-1856 yılları arasında gerçekleşen Kırım Savaşı'nda aynı adet İngiliz ve Fransız askerleri tarafından, bu defa gazete kâğıdı kullanılarak geliştirildi. Sigara kâğıdı yaygınlaşana kadar Osmanlıdaki en yaygın tütün içme biçimleri çubuk ve nargileydi. Ayrıca enfiye çekenlere de çok rastlanırdı. 

İlk sigara fabrikaları 1881'de kurulmaya başlandı. Doğu tütünleri Batılı ülkelerde ziyadesiyle talep görüyor, sigaralarda da bu nedenle Doğu'yu çağrıştıran isimler kullanılıyordu. 

Örneğin 1886'da Dresden'de kurulan Yenice Fabrikası'nda üretilen sigaralara Salem adı verildi. İstanbul'un yanı sıra İzmir, Adana ve Samsun ilk önemli sigara fabrikalarının bulunduğu vilayetlerdi. 1884'de Osmanlı'nın ödenemeyen borçlarını tasfiye etmek üzere kurulan ve bir nevi uluslararası tahkim niteliğindeki Duyun-ı Umumiye devletin tütün gelirlerine el koymak üzere Reji Şirketi'ni kurdu. 

Bundan böyle tütün çiftçisi Reji İdaresi'nden ruhsat almak ve ürününü de yalnızca şirkete vermek durumundaydı. Bu kurgu, daha sonra kurulacak Tekel'in temelini oluşturdu. 

Reji Şirketi'nin bütün hak ve yükümlülükleri 1925'te devlete devredildi. İç piyasa için üretilen sigara ise 1928'de kurulan Tütün, Tuz ve Müskirat İnhisarlar İdaresi'nin denetimi altına alındı. 

İnhisarlar Umum Müdürlüğü, 1946'da Tekel Genel Müdürlüğü'ne dönüştürüldü. Ocak 2002'de onaylanan Tütün Yasası ile birlikte ise sigara işletmelerinin büyük bir bölümü özelleştirilerek, tütün üretimine kota getirildi.