T.Ş.F.A.Ş. Alkol Fabrikaları (Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.)

T.Ş.F.A.Ş. Alkol Fabrikaları (Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.) 

Etil alkol üretimi yapan ve monopol döneminde Tekel'in ve piyasanın etil alkol ihtiyacını karşılayan tesisler. 

Türkiye'de ilk şeker fabrikası, Uşaklı Nuri (Şeker) adlı çiftçinin girişimiyle bir araya getirilen müteşebbislerin 1923'de kurduğu şirket tarafından, 1926'da işletmeye açılmıştır. 

Uşak fabrikasını Alpullu, Eskişehir ve Turhal Fabrikaları izlemiş; ardından tarımsal, teknik ve idari koordinasyonun sağlanması amacıyla, 1935'te İş Bankası, Ziraat Bankası ve Sümerbank'ın eşit paylarla katıldığı Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. kurularak dört fabrikayı devralmıştır. 

1951'de Pancar Ekicileri İstihsal Kooperatifleri'nin ortaklığa katılmasıyla şirket yeniden yapılandırılmış ve 1953-1963 yılları arasında 13 şeker fabrikası daha açılmıştır. 

T.Ş.F.A.Ş., şeker üretiminin yanı sıra makine fabrikaları, kieselguhr üretim tesisi ve etil alkol fabrikaları gibi değişik alanlarda da faaliyet gösteren köklü bir sanayi kuruluşu olmuştur. 

1942'de yürürlüğe giren İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu, distile alkollü içkilerin üretimi ile iç ve dış ticaretini monopol altına alınırken, etil alkolün Tekel'in ihtiyaçları doğrultusunda T.Ş.F.A.Ş. tarafından üretileceğini ve üretilen alkolün doğrudan Tekel'e devredileceğini hükme bağlamıştır. 

Zaten ilk alkol fabrikası 1938'de Eskişehir'de açılmıştı. İkincisi 1955'te Turhal'da, üçüncüsü 1974'te Malatya'da, dördüncüsü ise Erzurum'da kurulmuştur. 

Şeker fabrikalarının yanında kurulan ve şeker üretiminin yan ürünü olan melası işleyen bu fabrikaların, yıllık toplam etil alkol üretim kapasitesi 57,6 milyon litredir. 

Monopol döneminde Tekel ve T.Ş.F.A.Ş. arasında yıllık alım protokolleri yapılır ve yıl boyunca içki fabrikalarının ihtiyacı olan etil alkol, bu dört fabrikadan sağlanırdı. Ayrıca, alkol fabrikalarının bahçesinde İspirto Tağyirhanesi denilen Tekel birimleri kurulmuştu. Bu birimlerin görevi, piyasanın ihtiyacı olan dökme etil alkolün dağıtımının sağlanmasıydı. 

Kolonya, ilaç, kozmetik, kimya gibi değişik sanayi kollarında kullanılan etil alkol, sıkı kurallara bağlı olarak, bu birimler ve illerdeki Tekel Başmüdürlükleri üzerinden dağıtılırdı. 

Monopolün kaldırılması ile ithalat serbest kalmış ve etil alkol kullanan sanayicilerin ihtiyacını karşılamak üzere, etil alkol ithalatçıları da faaliyete başlamıştır. 

Son yıllarda T.Ş.F.A.Ş. Alkol Fabrikaları serbest piyasa koşullarında faaliyet göstermekte; düşen piyasa payı genellikle Eskişehir Alkol Fabrikası'ndan karşılamaktadır. Ayrıca T.Ş.F.A.Ş.'nin özelleştirilme çalışmaları da sürdürülmektedir. 

FÜGEN BASMACI 

Tütsülü : Argoda sarhoş, esrik.